Wat is een podcast?

Podcasts: steeds meer mensen luisteren ernaar. En steeds meer mensen en organisaties maken ze. Jij hebt het woord inmiddels vaak genoeg gehoord, maar je vraagt je af: wat is nou precies een podcast?

Onze definitie van een podcast

Een podcast is een geluidsbestand dat je kunt streamen of downloaden op je smartphone. De inhoud bestaat uit een ‘radio-achtig’ programma over een thema. Podcasts zijn on demand: je luistert ze waar en wanneer het jou uitkomt.

Dat on demand is het grote verschil met radio: daarbij draai je knop om, en je hebt maar te luisteren naar wat er op dat moment uit het kastje komt. Bij podcasts kies je zelf wánneer je wát wilt horen. Bijvoorbeeld in de auto naar je werk, in de trein of de bus, tijdens het sporten, tijdens huishoudelijke taken, of gewoon lekker languit liggend op de bank in je eigen huis.

Soms is een podcast een eerder uitgezonden radioprogramma – een soort Uitzending Gemist, maar dan voor radio.

Je hoeft trouwens niet perse op je telefoon te luisteren. Dat kan ook op je smart speaker, of op je laptop. Maar 95% van de mensen luistert naar podcasts via iPhone of Android-telefoon.

Podcasts zijn vaak gratis, maar niet altijd.

Waar komt het woord podcast vandaan?

Als je op Wikipedia zoekt naar de term podcast, dan staat daar:

Een podcast is een audio-uitzending waarbij het geluidsbestand op aanvraag wordt aangeboden door middel van webfeeds. Dankzij de introductie van draagbare mp3-spelers zoals de iPod was deze vorm van uitzenden snel populair onder radioamateurs. De term podcast is dan ook een samentrekking van iPod en broadcast.

Het woord podcast is dus ontstaan door de woorden iPod en broadcast samen te voegen.

De rest van de uitleg op Wikipedia klinkt tamelijk ingewikkeld – daarom hanteren wij meestal onze eigen definitie. En bovendien kun je je afvragen of een podcast wel een uitzending is – daarover aan het eind van dit artikel meer.

Voorbeelden van podcastonderwerpen

Je luistert precies naar wat jij interessant vindt. Naar niche content dus. Alsof je je onderwijsvakblad openslaat, of je tijdschrift over paardrijden, maar dan in audiovorm. Bijvoorbeeld:

• Ondernemersverhalen;
• Mindfulness;
• True crime verhalen;
• Wielrennen;
• Formule 1;
• Data science;
• Geld en beleggen;
• Koken en eten;
• Etcetera.

Dit is een kennisbankartikel van NAP1. Wij maken podcasts in opdracht.

Wie maken podcasts?

Podcasts worden gemaakt door zowel professionals als amateurs. Amateurs moet je hier met een korreltje zout nemen: we bedoelen daar vooral niet-traditionele makers mee. Niet alleen de omroepen, maar letterlijk iedereen die de beschikking heeft over een microfoon, opnameapparatuur en toegang tot internet.

Voor broadcast, voor het uitzenden van audio, heb je een zender nodig. Voor je in Nederland een zender en een zendmast neer mag zetten, heb je een vergunning nodig, en die vergunningen worden geveild – voor miljoenen. De drempel om een radiouitzending te verspreiden is nogal hoog, kortom.

Terwijl dat bij een podcast veel eenvoudiger gaat. Je kunt ‘m maken, opslaan als mp3-bestand, ergens online zetten en vervolgens kan iedereen daar naar luisteren. (Nou ja, het is ietsjes ingewikkelder dan dit, maar nog steeds veel simpeler dan het plaatsen van een zender.)

Veel traditionele omroepen zijn óók actieve podcastmakers: bijvoorbeeld NPO en BNR. Ten tweede heb je mediaproducenten die gespecialiseerd zijn in het maken van podcasts, zoals Gimlet in de VS, en Dag en Nacht Media, Microphone Media en NAP1 in Nederland.

Maar het grootste gedeelte van de podcasts wordt gemaakt door partijen die vroeger helemaal geen toegang hadden tot het publiceren van audio. Zoals redacties van kranten, bedrijven, instellingen, en particulieren. Denk aan: starwarsliefhebbers, business coaches, KPN, McDonalds, vogelspotters, etc.

Het radiolandschap verandert

Sinds de jaren ’20 ongeveer bestaat de traditionele radio – met tegenwoordig zenders als NPO Radio 1, QMusic, enzovoort. Lineaire radio, noemen we dat – luisteren naar wat er op dat moment wordt aangeboden.

In de jaren ’50 zagen we de opkomst van lineaire tv. Met vroeger slechts één of twee publieke netten, al snel aangevuld met buitenlandse zenders, een derde publieke net en de commerciële omroepen – met tegenwoordig zenders als NPO1, Net5, Discovery en RTL4.

Het tv-landschap kreeg sinds 2005 een non-lineaire tegenhanger toen YouTube ontstond. Een tijd later, in 2013, gevolgd door Netflix.

Na een eerste piek rond 2005, is sinds 2017 de grote opkomst van ‘on demand’ ook in de audiowereld aan de gang.

Tot slot: waarom is een podcast geen uitzending?

Het is een beetje een taalkundige kwestie voor nerds misschien, maar podcasts kun je eigenlijk geen uitzending noemen, omdat er geen zenders bij betrokken zijn. Uitzending heeft daarnaast de connotatie van ‘live’ en dat zijn podcasts (bijna) nooit.

Liever luisteren dan lezen? Check onze kennisbankpodcast!

© NAP1 Podcasts. De tekst op deze pagina valt onder een Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel 4.0 Internationaal-licentie. Wanneer je gebruik wilt maken van dit werk, doe dit altijd met een terugverwijzing middels een link naar deze pagina.